VERGİSEL AVANTAJLAR

Arabuluculuğun , taraflar arasındaki uyuşmazlığı temelinde  kazan-kazan prensibiyle çözme yolunu açması yanında , vergisel  ve harçlar yönünden de bir takım avantajları bulunmaktadır.

1- Gider kalemine yazabilme

• Gelir Vergisi Kanunu’nun 40/3’üncü maddesi hükmüne göre; işle ilgili olmak şartıyla, mukavelenameye veya ilama veya kanun emrine istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatların safi kazancın tespitinde gider olarak indirilmesi mümkündür. Bu anlamda sadece dikkat edilmesi gereken , arabulucu anlaşma belgesinin ne zaman ilam halini alacağı. Arabulucu anlaşma belgesi , sulh hukuk mahkemesinden icra edilebilirlik şerhi alınarak ilam niteliğinde bir belgeye dönüşür. Bu anlamda arabulucuya anlaşma kapsamında ödenen ücret de giderden sayılır .

• Değersiz alacaklar” başlıklı 322’nci maddesi; “Kazaî bir hükme veya kanaat verici bir vesikaya göre tahsiline artık imkan kalmayan alacaklar değersiz alacaktır. Gelir idaresi Başkanlığı tarafından verilen özelgelerden de yola çıkılarak arabulucu nezdinde yapılan anlaşma sonucu değersiz hale gelen bir alacağa dair zarar kaydı yapılabilir.

• Arabulucu anlaşması ile , işçinin işe iade edilmeyerek kendisine işe başlatmama tazminatı ödenmesi hususunda anlaşılmışsa işçiye ödenecek , işe başlatmama tazminatının, Gelir Vergisi Kanununun 25. maddesinin 1. fıkrasının (1) numaralı bendi kapsamında gelir vergisinden istisna edilir.

• Arabuluculuk anlaşmasına dayalı olarak , işçiye ödenen kıdem tazminatı da gelir vergisinden istisnadır. Tavanı aşmayan kısmı tevkif ata tâbi tutulamaz , gelir vergisi stopajı uygulanamaz.

2- KDV avantajı

• Arabuluculuktaki anlaşmanın başka bir faydası ise sağladığı KDV avantajıdır. Şöyle ki, Cumhurbaşkanlığı’nın  1594 sayılı kararı öncesi arabuluculuk ve avukatlık alanında verilen hizmetler  % 18 oranında KDV’ye tâbiydi. Ancak anılan karar sonrası Aile Mahkemeleri, Tüketici Mahkemeleri, Çocuk Mahkemeleri görev alanına giren davalar ve işler;  Vesayet davaları ve işleri , Yukarıda sayılan davalara ilişkin itiraz, istinaf, temyiz gibi kanun yolları, ve İş uyuşmazlıklarında dava şartı olarak uygulanan arabuluculuk işlemleri ile akabinde gerçekleştirilen ilamlı icra takipleri kapsamında  verilen avukatlık hizmetlerinde KDV oranı  %8 olarak değiştirilmiştir. Arabuluculuk müzakerelerinde , avukat olarak bulunan taraf , anlaşma halinde daha az vergi ödeyecektir.

  3- Damga vergisi avantajı

Damga vergisi nedir önce bundan bahsetmek gerekir ki; devlet tarafından alınan ve her türlü sözleşmeden doğan vergidir. Arabuluculuk anlaşma belgesi de temelinde bir sözleşme olup , taraflar bu belgeyle olan menfaatlerini her zaman ilam niteliğine dönüştürerek elde etmek istemeyebilirler. Yani anlaşma belgesine şerh almadan da  “resmi işlemde kullanmak isterlerse”,  damga vergisi maktu olacaktır. Bu bedel olarak neye karşılık gelmektedir. Damga vergisi oranı ve tutarı her yıl değişmekte ve yeninden belirlenmekte olup , 2021 yılı için  97.20 TL’dir.

Belki nasıl bir avantaj sağladığını bilmek için örneklemek gerekebilir .Örneğin , bir sözleşme yaptınız ancak arabuluculuk yoluyla değil ve o anlaşmada sözleşme değeri 2 milyon TL olarak belirlendi. Bu durumda ödenecek damga vergisi nisbi olarak  2 milyon TL üzerinden binde 9,48 oranında olacaktır. Yani arabuluculuk anlaşması sözleşmeyi kullanmak isteyeni büyük bir vergi yükünden de kurtarmış olacaktır.

4- Harç avantajı

Arabuluculuk sürecindeki anlaşmanın 1 diğer faydası ise harç avantajıdır. Peki bu avantaj hangi halde kullanılabilecektir. Arabuluculuk anlaşma belgesi üzerine tabi en doğru olan , anlaşma gereklerine uymak .Ama işler her zaman , yolunda gitmeyebilir, taraflardan biri anlaşma gereklerine uymayabilir. Bu durumda , anlaşma belgesi  icra edilebilirlik şerhiyle  ya da doğrudan ( taraf ve vekilleri tarafından imzalanmışsa)  ilamlı icraya konu edilebilir. Bu nasıl bir avantaj sağlar , ilamlı icra masrafı çok düşük ve sabit bir bedeldir. Yani ilamın 1 ya da 1 milyon TL olması halinde masraf aynıdır.

Ayrıca , Harçlar Kanunu ,  Ek I Sayılı Liste de yazan yargı harçlarından olan  “Karar ve İlam Harcı” kural olarak , mahkemece hükümde belirtilen anlaşmazlık konusu miktar üzerinden nispi – binde 68,31 oranındadır. Ancak Harçlar Kanunu’na eklenen bir madde ile “açılmış davalarda uyuşmazlıkların arabuluculuk yoluyla çözümlenmesi halinde, arabuluculuk son tutanağına dayalı olarak verilen kararlarda” söz konusu harç maktu olarak alınacaktır. Bu tutar ise o yıl için belirlenen tutar kadar olur. Örneğin bu tutar 2021 yılı için  59,30 TL ‘dir.

ARABULUCU AVUKAT PENBE ÜNER KESKİN